De winter van 1978/1979
De winter van 1978-1979 was voor ons land van een opmerkelijk strenge aard, het zou de op vijf na koudste winter van de 20ste eeuw worden. De winter kenmerkte zich door een flink aantal koude perioden. De eerste koude periode viel al eind november/begin december; de laatste pas medio maart. Door de aanhoudende winter zaten bouwvakkers ruim drie maanden in de vorstverlet. Bijzonder was de vele keren dat het in deze winter ijzelde en vooral de twee naar Nederlandse maatstaven zeer spectaculaire sneeuwstormen. De eerste vond plaats rond de jaarwisseling. Waarbij vooral het midden van het land werd getroffen, in Friesland ondervond het verkeer veel hinder van ijzel en sneeuw. De aanloop tot de tweede sneeuwstorm begon op 13 februari met langdurig regen en ijzel en een toenemende oostenwind. In de nacht van 13 op 14 begon het te sneeuwen terwijl de wind tot stormkracht aantrok. Op woensdag 14 februari 1979 ontwaakte het noorden in een ware sneeuwstorm. Waarnemers spraken over dikke gordijnen van voortjagende sneeuw bij vijf graden vorst en een ijzig koude wind. Het openbare leven in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe werd volledig lam gelegd. Complete dorpen werden voor meerdere dagen van de buitenwereld afgesneden. De aanhoudende stormachtige wind zorgde voor zware driftsneeuw die met vlagen van 100 km/uur over grote afstanden werd meegevoerd. De sneeuwduinen die daardoor ontstonden, bereikten hoogtes van 3 tot 6 meter. Bij sommige woningen stoof de sneeuw op tot het dakraam, hoogspanningsdraden sneuvelden en zelfs de snelwegen raakten volledig geblokkeerd. Tegen deze extreme omstandigheden waren sneeuwschuivers niet opgewassen. Auto's bleven her en der steken in de sneeuw, bussen en treinen reden niet meer en ziekenhuizen werden onbereikbaar. Het leger werd ingezet om patiënten naar het ziekenhuis te brengen en soms werd zelf een helikopter ingezet. Er werd gehamsterd en brood en melk raakten uitverkocht. In sommige delen van de provincie waren telefoonkabels (toen nog bovengronds) door de wind en ijzel geknapt, evenals bovengrondse elektriciteitsdraden, waardoor vooral het noordoosten van de provincie zonder stroom zat met alle gevolgen van dien. Het openbare leven kwam enkele dagen nagenoeg tot stilstand, de sneeuwwinter had Friesland drie dagen volledig in zijn macht.
Radio Fryslân, die normaal maar 1 uur zendtijd per dag had, was die dagen constant in de ether. Bijna iedereen luisterde naar de zender om van de situatie op de hoogte te blijven, het was deze dagen het belangrijkste communicatiemiddel in de provincie. Er werden meldingen gedaan zoals hulpvragen, het afgelasten van evenementen of het melden van het uitstellen van een huwelijk. Vooral voor de communicatie bij de hulpverlening was de omroep een belangrijke schakel.
Het grootste probleem tijdens de sneeuwstorm was het afleveren van de melk. Normaal kwam de melkrijder 's morgens en 's middags de melkbussen bij de boeren ophalen om ze naar de melkfabriek in Dronrijp te brengen. Nu kon de tractor met aanhangwagen er niet doorkomen en bleven de bussen staan. Sommige boeren, zoals Harm van der Ploeg, hadden al een melktank, waar de melk van meerdere dagen in bewaard kon blijven. Deze raakte op zeker moment ook vol, want de tankwagen kon de boerderij niet bereiken. Gevolg was dat sommige boeren hun melk weg moesten laten lopen.
In Boer kreeg loonbedrijf Tuinstra een telefoontje van Johannes Stapensea (op de boerderij waar nu Kleefstra zijn bedrijf heeft) met de vraag of ze hem konden helpen met het afleveren van de melk. Stapensea wilde persé geen melk weg laten lopen. Met de net nieuw aangeschafte Fiat tractor met voorwielaandrijving met daarachter twee karren, is werknemer Piet van der Wal toen met Pier Scheen, die ook bij Tuinstra werkte, op pad gegaan. Eerst werd de melk van Stapensea opgehaald en daarna van Volkering. Ook Joute Bouma ging met Piet op pad om melkbussen bij de boeren op te halen, o.a. bij Jan van der Ploeg aan de Peinserweg. Om daar te komen gingen ze over het erf van de boerderij aan de Dr. Vitus Ringersstraat en via de landerijen en de zwarte reed de Peinserweg op, waar ze zo dicht mogelijk bij de boerderij konden komen. De hoge sneeuwduinen voor de boerderij zorgden ervoor dat die niet vanuit het dorp was te bereiken. De opgehaalde melkbussen werden bij de fabriek in Dronrijp gebracht. Na de aflevering kregen ze daar te horen bij welke boeren in de omgeving van Dronrijp ze vervolgens melk moesten halen. Melktanks werden met een klokpomp leeggehaald en overgeheveld in melkbussen. De mannen zijn een paar dagen bezig geweest om de achterstand van de melklevering op te heffen.
In Boer probeerde Lou Herrema woensdagmorgen nog de melk naar de doorgaande weg te brengen, maar raakte al bij de eerste bocht met de tractor in de sloot. Pogingen van loonbedrijf Tuinstra om het spul eruit te halen mislukte. De weg was zo glad dat de kraan er geen enkele grip op kon krijgen. Een legervoertuig van de vliegbasis is later via Van der Schaar in de Tzummarumer Mieden door de weilanden naar de boerderij van Herrema gereden en heeft zo de Mieddyk schoongemaakt.
Vrijdagochtend was het eindelijk gestopt met sneeuwen en ging de wind liggen. Loonbedrijf Tuinstra groef met een kraan en schuiver een baan door de sneeuwduinen tussen Ried en Peins. In het dorp werd gestart met het vrijmaken van de straten. Een groep mannen hielp de kraan die zich een weg baande naar Zevenhuizen. Na het dorp zorgden zondags zo'n 35 man ervoor dat het erf van Harm van der Ploeg aan de Nieuweweg en daarna dat van Jan van der Ploeg aan de Peinserweg vrijgemaakt werd van sneeuwduinen. Nadat de sneeuwploeg 's middags zijn taak erop had zitten werden ze door de broers uitgenodigd voor een kop koffie en borrel in dorpshuis de Rede.
Toen er weer enig verkeer mogelijk was werd het afgeraden om met de auto de weg op te gaan om de sneeuwruimers niet te hinderen in hun werk. Tractors mochten wel de weg op en die werden dan ook voor allerlei doeleinden ingezet: boodschappen halen in Franeker of in het weekend op stap te gaan. Zondagmiddag stonden op het plein voor San Sousi in Berlikum wel 20 trekkers! Pas vanaf zondagavond 10 uur mochten de auto's weer de weg op, maandag kon iedereen weer naar zijn werk, maar het duurde nog dagen voordat de wegen weer goed berijdbaar waren.
De sneeuwstorm van februari 1979 ging de boeken in als de zwaarste sneeuwstorm van de 20e eeuw in Nederland.
Bent u nieuwgierig geworden naar beelden van deze periode dan bent u van harte welkom om een kijkje te nemen op onze tentoonstelling in dorpshuis de Rede. Openingstijden: zaterdag 9 februari en zondag 10 februari tussen 14.00 en 17.00.
Stichting Oud Ried
